‘Wat ga jij doen met kerst?’ werd me laatst gevraagd. Doen? Wat ik ga doen? Ik ben zo bezig met stilte en bezinning in deze periode, dat ik vergeet dat kerst voor veel mensen een periode is van uitjes, samenzijn met anderen, gezelligheid, activiteiten, veel doen…
Verplicht gezellig
De opgeklopte sfeer rond kerst in de stad en de media vind ik lastig: de winkeletalages vol glitterjurken, de kooktijdschriften met uitgebreide kerstmenu’s, de verplichting om het met kerst leuk en gezellig te hebben. Daar gaat kerst voor mij niet om. Maar waar om dan wel?
Samen naar de kerk
Vroeger, toen ik kind was, was het duidelijk. Met kerst vier je de geboorte van Jezus. We gingen ’s ochtends naar de kerk, niet naar de nachtmis, want we waren protestants. Op de zondagsschool kreeg je een boekje, meestal van W.G. van de Hulst.
Geleidelijk aan voelde ik me niet meer thuis in de kerk. Ik herinner me een kerstdienst in de Meerpaal in Dronten (nu Flevoland), een grote gemeenschapsruimte, met heel veel mensen, waar ik me totaal verloren voelde. Midden tussen de mensen, en toch alleen. En dat met kerst…
Bijbel en samenleving
Toch bleef ik nog lang aan de kerk verbonden. Veel van mijn generatiegenoten verlieten de kerk in hun tienerjaren, of eerder. Ik bleef en deed belijdenis toen ik begin twintig was. Die tijd, met bijeenkomsten over de bijbel en de relatie met de maatschappij, vond ik heel boeiend. In ons groepje hadden we een band met elkaar, die echter niet bleef na de belijdenis. De afstand werd groter, ik miste de verbinding, ik kon me niet meer vinden in de verhalen en de dogma’s, en na een verhuizing zegde ik mijn lidmaatschap op.
Geen kerkdienst meer met kerst, een kerstboom, samen eten met familie, soms gezellig, soms niet. Zo was het lange tijd, en geleidelijk begon ik iets te missen. Kerst is meer dan samenzijn en gezelligheid.
Herkomst van kerst
Oorspronkelijk is kerst de viering van de winterzonnewende. Doordat er destijds een andere kalender was, viel de kortste dag niet op 21, maar op 25 december. De Germanen vierden het Joelfeest, de terugkeer van het licht en de god van de groei. Er moest overvloedig gegeten worden om ervoor te zorgen dat het komende jaar ook overvloedig werd. Ze versierden hun huis met groen en plantten vruchtbomen.
De Kerk neemt het over…
In de eerste eeuwen van onze jaartelling werd er een andere kalender ingevoerd en vond er geleidelijk een overgang plaats van het Joelfeest naar het christelijke kerstfeest, de viering van de geboorte van Jezus. Hij werd vergeleken met het Licht. Veel van de (heidense) gebruiken nam de Kerk over, zoals de lichtjes en de groene kerstboom. Hoewel sommige christelijke stromingen daar zeer op tegen zijn.
… en daarna de commercie
Tegenwoordig lijkt de commercie het feest te hebben overgenomen, maar daar hoef je niet aan mee te doen. Je bent vrij het feest te vieren zoals het jou past.
Viering van het Licht
Geleidelijk aan is kerst voor mij de viering van het Licht geworden, niet per se verbonden aan de geboorte van Jezus, hoewel hij een inspirerend persoon is. Als je bijbelteksten uit het Nieuwe Testament leest met een open blik, hebben ze nog steeds veel te zeggen.
Luisteren naar mijn ziel
Ik ben dankbaar voor het Licht dat er altijd is, net als stilte. Ik steek kaarsen aan, we eten samen, man, dochter en ik, we praten, lezen, wandelen, doen een spelletje. Na de twee kerstdagen dompel ik me onder in de stilte tijdens de Reis in (de) stilte, vijf stilteochtenden tussen kerst en oud-en-nieuw. Het past om, voor het nieuwe jaar begint, naar binnen te keren. Te luisteren naar wat mijn ziel te zeggen heeft.
Wat is kerst voor jou?
© Janny ter Meer
December 2019
