´Ik word er zo moe van, mensen redden!´
Annemarie voelt zich hulpeloos wanneer ze op bezoek gaat bij een vriend die ernstig ziek is: ´Als hij vraagt hoe het met mij is, klap ik dicht. Wat ik meemaak, is toch volkomen onbelangrijk vergeleken met zijn ziekte! Ik verdwijn als het ware. Ik wil hem helpen, en weet niet hoe.´
Op het eerste gehoor klinkt het logisch: iemand helpen die ernstig ziek is. Dat willen we toch allemaal! Hoe doe je dat, en kun je iemand in zo´n situatie wel helpen?
Helpen of redden?
Na enig doorvragen blijkt dat Annemarie met helpen ´redden´ bedoelt. Ze herkent de neiging heel goed. Tot voor kort deed ze dat ook bij haar moeder, die inmiddels is overleden. Het was belangrijk dat het goed ging met moeder, hoe het met Annemarie was gesteld, telde niet. Een treffend voorbeeld van wat ‘parentificatie’ wordt genoemd: het kind wordt ouder. Niet vreemd dat je daar moe van wordt, de ouderrol is veel te zwaar voor een kind.
Annemarie valt samen met de engel
De neiging te redden is zo vertrouwd en zo met haar verbonden, dat Annemarie als vanzelf die rol op zich neemt in de nabijheid van haar vriend. Het is een primaire subpersonage voor haar. Dat ze ook anders kan handelen, komt niet in haar op. De ´reddende engel´, zoals zij dit personage noemt, valt vrijwel volledig met haar samen.
Wat zijn subpersonages of ikken?
We ontwikkelen allemaal subpersonages in onze jeugd. Het zijn rollen of energieën die ons helpen (over)leven in het gezin waarin we opgroeien. De een wordt vredestichter, de ander grappenmaker, of de zorgzame. De een houdt moeder in de gaten en maakt het haar naar de zin, de ander wordt een regelaar, of een onderzoeker, of een toeschouwer, of wordt onzichtbaar.
Primaire en verborgen ikken
De kwaliteiten die worden gespiegeld en gewaardeerd, kennen we goed. Het zijn onze primaire ikken. Andere worden genegeerd of verdrongen, ze verdwijnen in ons onbewuste, maar zijn niet weg. Soms komen ze op onverwachte momenten naar boven, bijvoorbeeld wanneer we buiten proportie heftig reageren.
Wie heeft de regie?
Het is daarom belangrijk je verschillende ikken te leren kennen, zodat jij de regie houdt, en niet wordt overgenomen door een primaire ik of een onbewuste ik, die plotseling de kop opsteekt. Dat kan door met ze in gesprek te gaan, de basis van voice dialugie: in dialoog met je innerlijke stemmen.
Ik ga in gesprek met de reddende engel van Annemarie.
Hoe werkt voice dialogue?
Om te beginnen vraag ik Annemarie of ze de reddende engel een andere plek wil geven, zodat duidelijk is dat het een subpersonage is. Dat is niet gemakkelijk: het voelt alsof zij de reddende engel is. Om afstand te scheppen is het belangrijk dat de reddende engel niet op de stoel van Annemarie zit. Uiteindelijk blijkt de engel liever te staan.
Tijdens het gesprek wordt duidelijk dat de engel er al heel lang is. Dat ze een zware taak op zich heeft genomen, en dat ze daar doodop van is geworden. Ik behandel haar met respect, spreek haar aan met ‘u’ en bedank haar voor wat ze voor Annemarie heeft gedaan.
Wie wordt beschermd?
Een primaire ik beschermt meestal een kwetsbaar deel of een deel dat er niet mocht zijn. Zo´n deel gaat ondergronds, waardoor je het niet kent. In het geval van Annemarie beschermt de engel een klein meisje.
Omdat we beperkt tijd hebben (deze voice dialogue-sessie vindt plaats tijdens een intervisiebijeenkomst) is er geen gelegenheid om met dit jonge deel van Annemarie in gesprek te gaan.
Annemarie is de dirigent
We sluiten het gesprek af, en ik bespreek met Annemarie de taak en de vermoeidheid van de reddende engel. Het is een opluchting dat ze niet de reddende engel is, dat ze haar zieke vriend niet hoeft te redden. Zij is de dirigent, zij bepaalt welk instrument speelt in het contact met haar vriend.
Hoe zou het zijn gewoon bij hem te zijn, te luisteren met liefde en warmte? Niet redden, niet helpen, alleen bij hem ZIJN. Weldadig, zowel voor haarzelf als voor haar vriend.
© Janny ter Meer
Maart 2019
Herken je iets in het verhaal van Annemarie, en wil je meer weten over een sessie met voice dialogue? Neem vrijblijvend contact op: info@jannytermeer.nl.
